v Stsrp. Lьpljanь kao neposredan refleks lat. imena Ulpiana (datog po rim. caru Marku Ulpiju Trajanu), današnji oblik paretimološki izvrnut prema lipa ili možda nazivu za ribu lipljan.
selo pitomo: Kod Lipljana sela pitomoga (SM 62:269)
bez atribucije: U Lipljanu da se sastanemo (Vuk IV, 31:141)
ravni: Hajde š njome u Lipljane ravne (SM 63:124)
42° 31' N, 21° 7' E
Grad u središnjem delu Kosovog polja (Srbija), čiji ostaci leže na mestu istoimenog današnjeg naselja, na desnoj obali Sitnice, oko 16 km južno od Prištine. U rimsko doba bio je jedan od najvažnijih gradova Balkanskog poluostrva, ali je porušen za vreme seobe naroda. U II v. imao je i svoje mučenike - Flora i Laura. Grad je obnovljen za vreme cara Justinijana 527-565. kada je i preimenovan u Iustiniana Secunda.
Prvi put se pominje u “Kratkoj istoriji” Jovana Skilice kao jedan od gradova čiji su poslanici posle smrti cara Jovana Vladislava (februara 1018) došli u Mosinopolj da izraze pokornost vizantijskom caru Vasiliju II. To znači da je Lipljan u prethodnom periodu, od prvih godina ustanka kometopula, bio pod vlašću cara Samuila i njegovih naslednika. Godine 1019. Lipljan se pominje u prvoj hrisovulji Vasilija II izdatoj Ohridskoj arhiepiskopiji, kao episkopsko sedište pod imenom Lipenion. Pod istim imenom, i kao “mali gradić”, pominje ga Ana Komnina u “Aleksijadi”.
Opisujući osvajanja Stefana Nemanje, njegov sin Stefan Prvovenčani navodi da je on, pored ostalog, priložio “zemlji svog otačastva” i oblast Lipljana.
Uz Prizren, kao jedan od dva vizantijska grada koje je Nemanja zauzeo, Lipljan je bio centar episkopije u srpskoj Crkvi i državi. Lipljan je u XIV v. zamenila Gračanica, a treća episkopija formirana je u Hvosnu, kod Peći.
Turci osvajaju Lipljan 1455, pošto su uzeli Novo Brdo, Trepču, Bihor i
druga mesta na Kosovu. Tri nedelje posle pada Novog Brda bio je zauzet i
Prizren, pa čak i zetski stari grad Medun, koji je morao primiti tursku
posadu. Tako je i čitav preostali deo Južne Srbije došao pod tursku vlast.
Kod Lipljana je 1832. vođena bitka između carskih trupa i bosanskih feudalaca. Sultanovu vojsku je porazio Husein-beg Gradaščević. Posle te bitke bilo je potrebno još 20 godina da se slomi otpor bosanskih feudalaca koji su tražili autonomiju Bosne. Za ovu pobedu Gradaščević je dobio nadimak Zmaj od Bosne.
U Lipljanu još postoje ostaci dveju većih crkava.
Crkva Vavedenja Sv. Bogorodice (na slici) sazidana je pre 1331, kada ju je srpski kralj i car Stefan Dušan darovao svetogorskom manastiru Hilandaru. Godine 1441, po dolasku Turaka i padu Novog Brda, crkva je srušena i zapaljena. O tom stradanju svedoči zapis urezan na fresci u apsidi crkve. Na mnogim freskama i ikonostasu urezano je još preko sedamdeset zapisa koji govore o daljoj sudbini crkve, sve do XX v. Prilikom stručne temeljne konzervacije urađene 1955/58. godine ispod crkve su pronađeni temelji jedne starohrišćanske trobrodne bazilike i jedne poznovizantijske bazilike. U crkvi je sačuvano oko 95 kv. m. živopisa iz XIV i XVI odnosno XVII v.
Druga lipljanska crkva posvećena je hrišćanskim mučenicima Floru i Lavru sa Kosova, koji su stradali u II v. Crkva je sagrađena u XX v.
Literatura: Јиречек 1959/1, 281; Задужбине Косова 376; VE s.v.; Imenik YU 233